برهان هدایت تقریر دیگری است از برهان نظم اما با تفاوتی اندک؛
برای روشن شدن این تفاوت به مثال زیر توجه کنید:
وارد خانه‌ای می‌شوید و در آن عروسک بسیار زیبایی را می‌بینید است. اگر کسی بگوید در این خانه هیچ انسانی رفت و آمد ندارد و اجزاء این عروسک مثلاً در اثر وزش باد خودبخود به هم وصل حتماً برای شما غیرقابل پذیرش خواهد بود و می‌گوئید: حتماً در این خانه انسانی رفت و آمد دارد زیرا نظم این عروسک نشان از وجود موجودی آگاه دارد.
حال فرض کنید که در مدّت توقّف شما در منزل این عروسک شروع به حرکت کند و نسبت به رفتارهای شما عکس‌العمل‌های معناداری بروز دهد. وقتی آن را صدا می‌کنید به سوی شما بیاید و یا به سمت چیزی که اشاره می‌کنید حرکت کند. آیا باز هم احتمال می‌دهید که این اتفاق خودبه‌خود باشد؟ یا می‌فهمید که حتماً این عروسک، عروسک خیمه‌شب‌بازی است و کسی با نخ هایش از راه دور آن را حرکت می‌دهد و یا رباتی است که توسط فردی برنامه‌ریزی شده؟!
استدلال اول در این مثال که با توجّه به ترکیب ثابت عروسک است، برهان نظم است و استدلال دوّم برهان هدایت.
در برهان هدایت ما از حرکت‌های متنوع و معنادار و منظم اشیاء پی به وجود موجودی در وراء آنها می‌بریم که آنها را تدبیر می‌کند. و به عبارت دیگر
برهان هدایت برهان «نظم رفتارها و حرکات معنادار» موجودات است.
در موارد زیادی نظم درونی اشیاء شاید تمام تردید‌های ما را برطرف نکند یا پی‌بردن به آن سخت باشد ولی رفتارهای هدفمند و معنادار آنها ما را راحت‌تر به مقصود می‌رساند.
درباره این سایت